ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 17، شماره 12، اسفند 1403 ، شماره پی در پی 106

تحلیل سبک شناختی رمان سووشون با رویکرد فرانقش اندیشگانی نظریۀ نقشگرای هالیدی

صفحه (1 - 19)
سعید عزیزپور (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : فروردین 1403
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تیر 1403

چکیده

زمینه و هدف: نظریه نقشگرا، رویکردی است که برای توصیف و تحلیل متن به کار میرود. در این رویکرد، برای تحلیل گفتمان، سه فرانقش اندیشگانی، بینافردی و متنی در نظرگرفته میشود. این رویکرد با بررسی ساختار جمله، انواع متفاوت فرایندها و کارکرد آن ها را در جمله تبیین میکند و بر این مبنا فرستنده، تجارب، اندیشه ها و برداشت های خویش را از حوادث و پدیده های جهان بیرون و درون به مخاطب عرضه میکند. در دیدگاه هالیدی فرض بر این است که الگوهای تجربه در قالب فرایندها و از طریق فرانقش اندیشگانی در زبان بازنمایی میشود. بر این اساس میتوان از طریق بررسی انواع فرایندهای موجود در افعال و تعیین بسامد وقوع آنها در داستان، از تجارب، تفکرات و دنیای درون نویسنده آگاه شد.

روش پژوهش: با توجه به رویکرد فرانقش اندیشگانی و ارتباط تنگاتنگ ذهن و زبان، پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی بر پایه نظریه نقشگرای هالیدی به بررسی فرایندهای به کار رفته در رمان سووشون پرداخته است.

یافته ها: یافته های تحقیق نشان میدهد سیمین دانشور در رمان سووشون، ضمن توصیف تحولات سیاسی اجتماعی دوران معاصر، دیدگاههای زنانۀ خود را در شخصیت زری، انعکاس داده است و با استفاده از فرایندهای مادی و رابطه ای به توصیف و نقل حوادث پرداخته است و توانسته دیدگاههای خود را دربارۀ اوضاع اجتماعی و جایگاه و نقش زن نشان دهد.

نتیجه گیری: بررسی و تحلیل داده ها نشان میدهد فرایندهای مادی و در مرتبه دوم فرایندهای رابطه ای در رمان سووشون از بسامد بسیار بالایی برخوردار هستند.

دانشور برای اینکه حوادث زمانه خود را ملموس تر و واقعی تر به خواننده بنمایاند، از افعالی استفاده میکند که بر رخدادهای مادی واقعی دلالت دارند، بسامد بالای فرایندهای مادی، فضای داستان را از حالت غیرملموس دور میسازد و درنتیجه سبب میشود که داستان برای خواننده باورپذیر شود.

کلمات کلیدی
نظریه نقشگرا , فرانقش اندیشگانی , سیمین دانشور , سووشون

• دانشور، سیمین. (1387). سووشون. چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات خوارزمی.
• فتوحی، محمود. (1390). سبک‌شناسی. تهران: انتشارات سخن.
• گلشیری، هوشنگ. (1376). جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور. چاپ اول، تهران: انتشارات نیلوفر.
• مهاجر، مهران و نبوی، محمد. (1376). به سوی زبانشناسی شعر. تهران: نشر مرکز.
• میرصادقی، جمال. (1376). ادبیات داستانی. چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.
• مقاله ها:
• ایشانی، طاهره و لطیف، نرگس. (1394). بررسی و تحلیل سبک شناختی فعل در غزل های تعلیمی سعدی با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا. مجله پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، دورۀ 7، شمارۀ 25، صص 85- 108.
• رضایی، محمدعلی؛ زیرک، ساره و آذر، امیراسماعیل. (1401). چالش نیازها در شیوۀ شخصیّت‌پردازی رمان سووشون. ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال 14، شماره 2، شماره پی در پی 60، صص (221 - 236).
• پایان نامه ها:
• نویدی، عبدالوحید. (1395). الأسلوبیه فی رثائیات عند شریف رضی و هندی و جواهری(دراسه مقارنه)، رساله دکتری، جامعه تهران.
• Daneshvar, Simin (2008), Suvshun, 15th edition, Tehran: Kharazmi Publications.
• Fotuhi, Mahmoud (2011), Stylology, Tehran: Sokhon Publications.
• Golshiri, Hoshang (1997), The Battle of the Naqsh with the Painter in the Works of Simin Daneshvar, First Edition, Tehran: Nilufar Publications.
• Halliday, M, & Matthiessen Christian; (2004), an Introduction to Functional Grammar, Hodder Arnold: Britain.
• Halliday, M, (1978). Language as Social Semiotic: the Social Interpretation of Language Meaning. London: Edward Arnold.
• Halliday, M. A. K & Hassan; (1989), Language, Context and Text: Aspects of Language in a Social Semiotic Perspective, Oxford University Press, Oxford.
• Halliday, M.A.K. (1994) An Introduction to Functional Grammar Revised by Christian M.I.M. Matthiessen. New York: Arnold.
• Ishani, Tahira and Latif, Narges (2015), "Study and stylistic analysis of the verb in Saadi's educational ghazals with a role-oriented linguistics approach", Journal of Educational Literature, Volume 7, Number 25, pp. 108-85.
• Leech, G. N. and M. H. Short. (1981). Style in Fiction, London: Longman.
• Mirsadeghi, Jamal (1997); Fiction, 3rd edition, Tehran: Sokhan Publications.
• Mohajer, Mehran and Nabavi, Mohammad (1997), Towards the Linguistics of Poetry, Tehran: Nash-e-Karzan.
• Navidi, Abdul Waheed (2016), The style of the elegies of Sharif Razi and Handi and Javaheri (comparative study), doctoral dissertation, University of Tehran.
• Rezaei, Mohammad Ali; Zirak, Sare and Azar, Amir Ismail (2021). The challenge of needs in the way of personalization of Sushun's novel, stylistics of Persian poetry and prose (Bahar Adeb), volume 14, serial number 60, pp. 219-234.
• Simpson, P. (2004). Stylistics: A Resource Book for Students. London, Rutledge.
• Thompson, G. (2114). Introducing functional grammer. Second edition. Oxford university press.